Johan Dijkstra
Uitzicht van het atelier aan de Spilsluizen te Groningen
Over het schilderij
Imposante aquarel van Johan Dijkstra welke hij maakte vanuit het zijraam van zijn woonhuis aan de Spilsluizen 3a in Groningen stad. Dit hoekhuis (hoek Spilsluizen en Eerste Drift) was ooit door de moeder van Johan Dijkstra gekocht en op zolder werd een atelier ingericht voor haar zoon Johan Dijkstra. Vanuit dit hoekhuis heeft Dijkstra het uitzicht diverse malen vastgelegd. Na de dood van zijn moeder bleef Johan Dijkstra hier tot aan zijn overlijden in 1978 wonen met zijn vrouw Marie van Veen. Als Ploegkunstenaar staat Johan Dijkstra niet bekend als de meest vernieuwende. Maar de kwaliteit van Johan Dijkstra zoals die ook in zijn stadsgezichten duidelijk wordt, was zijn vermogen de dagelijkse dingen om hem heen te verrijken met poezie. In zijn handen veranderden stukjes doodgewone stad in een vergeten hoekje van het paradijs. Bij hem kreeg de grijze werkelijkheid van muren, stenen en te weinig groen, een exotisch patina. En wie zou niet meteen willen emigreren naar de weidegronden rondom de stad die door de aanraking van zijn penselen in botanische tuinen werden omgetoverd. De laatste foto toont een still uit de documentaire van OOG "Beno’s Stad 157" van 18-12-2003 waarin het atelier van Dijkstra en het betreffende uitzicht getoond worden.
Over de kunstenaar
Johan Dijkstra was een belangrijk Nederlands expressionist. Hij woonde en wekte in Groningen waar hij samen met onder andere Jan Wiegers en Jan Altink oprichter was van de Groninger Ploeg, een bekend schildergezelschap. Hij had grote liefde voor het Groningse landschap. Vanaf 1920 experimenteerde Johan Dijkstra meer met kleur. Hij schilderde een periode in een pointillistische stijl en werd ook sterk beïnvloed door het werk van Vincent van Gogh. Hij reisde veel door het Groninger land en legde het landschap met oogstende boeren vast, maar ook de eeuwenoude kerkjes in de dorpjes. Omstreeks 1925 begon Johan Dijkstra expressionistisch te schilderen, een stijl die Jan Wiegers via zijn contacten met de Duitse expressionist Kirchner in Groningen introduceerde. Dijkstra werkte veel met wasverf, waarbij olieverf werd gemengd met wasbenzine. De verdunde verf droogde snel waardoor ‘laag op laag’ vlot konden worden aangebracht. Ook bleven de kleuren fel, waardoor vernissen overbodig was geworden en de werken een bijzondere matte uitstraling kregen. De werken uit deze jaren, met zijn felle kleuren en vereenvoudigde vormen, tonen Johan Dijkstra’s ontzag voor de Duitse schilders van de Brücke en de Noorse schilder Edvard Munch. Dijkstra zag het Groningse platteland als één zinderende kleurexplosie. Zelfs een modderige landweg met regenplassen schilderde hij in de meest uitbundige tinten paars, oranje, blauw en roze. Na 1930 is zijn meest heftige expressionisme voorbij en gaat Johan Dijkstra werken in een behoudendere stijl die het best kan worden omschreven als ‘verhevigd impressionisme’. Na 1940 zijn geen sporen meer te vinden van het modernisme uit de twintiger jaren.
