Theo Meier

Van Zwitserland tot de Stille Zuidzee, van Bali tot Thailand, het leven van Theo Meier was net zo gevarieerd en exotisch als zijn artistieke productie, zijn karakter zo kleurrijk als de olieverf waarmee hij schilderde. Meier, geboren in 1908 in Bazel, Zwitserland, had, net als de stad waar hij opgroeide, het geluk de ontberingen van de oorlog te vermijden die snel een groot deel van Europa overspoelden. In de voetsporen van zijn vader volgde hij een commerciële stage. Tegelijkertijd bezocht hij de kunstschool van Bazel en genoot hij van discussies 's avonds laat met de plaatselijke schilders, een ervaring die vruchtbaar bleek voor de jonge schilder. Op twintigjarige leeftijd begon Meier, met behulp van een studiebeurs van de School of Art, een zelfstandig bestaan als kunstenaar. Hij vestigde zijn woonplaats in Spalenvorstadt en overleefde van "worstjes, zoutbroodjes, goedkope Spaanse rode wijn en hoop". Op zijn 24e vertrok Meier naar de South Pacific. Bij terugkeer naar Zwitserland werd zijn werk tot zijn teleurstelling niet bijzonder gewaardeerd. Een jaar later was Meier weer op reis. Na een kort verblijf in Singapore kwam hij aan op Bali. In die tijd was Bali nog steeds erg traditioneel, een plek waar mensen leefden volgens oude geloofssystemen in een samenleving die weinig beïnvloed werd door de moderne wereld. Meier vond op Bali, te midden van het weelderige tropische landschap en de mooie vrouwen, de cultuur die op Tahiti, waar hij tijdens zijn eerdere reis verbleef, ontbrak. Het contrast was opvallend: ‘Toen ik op Tahiti aankwam, was ik erg teleurgesteld dat de cultuur waar ik van droomde daar niet meer bestond, maar ik observeerde wel de componenten die Gauguin had gebruikt om zijn prachtige schilderijen op te bouwen. Hij liet mij de tropische natuur zien, en dit beïnvloedde mij zo enorm dat ik op zoek ging naar een plek waar wellicht meer cultuur overleefd had, maar wel in dezelfde natuurlijke omgeving. Die plaats was Bali. Daar werd ik gevormd en werd wie ik nu ben.’ Meier vestigde zich eerst in Sanur aan de zuidkant van Bali, waar hij meteen inspiratie opdeed: "Ik hoefde geen onderwerpen voor mijn composities te verzinnen. Ik zag ze voortdurend voor me, in de tempels en het dagelijks leven". Hij bouwde vriendschappen op met andere kunstenaars op Bali, waaronder de Duitse schilder Walter Spiess, wiens bamboewoning in Iseh hij zich later eigen zou maken. Het duurde niet lang voordat Meier onlosmakelijk deel uitmaakte van het culturele en artistieke leven van het eiland, bezocht door zowel beroemdheden als politici. Een jaar later veranderden de tijden dramatisch toen de Japanners op Bali arriveerden. Ze landden in Sanur, waar Meier woonde, waarna hij naar Saba vluchtte. Als staatsburger van een neutraal land kreeg Meier echter toestemming om op Bali te verblijven (in tegenstelling tot zijn vriend Walter Spiess die omkwam aan boord van een krijgsgevangenenschip dat de Indische Oceaan overstak). Helaas gingen veel van zijn schilderijen echter verloren: ‘Het grootste deel van mijn artistieke oogst van zes vreugdevol creatieve jaren, zo'n zestig foto's, werd onverwacht gebruikt. Die foto's waarop naakte vrouwen werden afgebeeld, vonden hun weg naar Japanse oorlogsschepen en liggen nu, denk ik, op de bodem van de oceaan. De Japanners gebruikten andere afbeeldingen als hoezen voor speeltafels, om vuur aan te steken of als parasols. Balinezen accepteerden er een paar als betaling voor verleende diensten. Een aantal hiervan heb ik later teruggekregen.’ Meier trouwde, na een eerder huwelijk met een andere Balinese, met Madé Pergi, onderwerp van enkele van zijn meest opvallende portretten, en het leven ging door. De Japanse nederlaag in 1945 werd gevolgd door het begin van de lange Indonesische onafhankelijkheidsoorlog, waarbij Bali nooit meer helemaal terugkeerde naar zijn onschuld van voor de oorlog. Niettemin ging Meier door met het schilderen van zijn geliefde eiland. Na 15 jaar in Indonesië vertrok Meier in 1966 naar Thailand. Hij overleed in 1982 in Bern in zijn geboorteland Zwitserland.