Adrianus Johannes Zwart
Bij de Nieuwkoopse plassen
Over het schilderij
Het is volop zomer aan de Nieuwkoopse Plassen. Het water ligt glanzend onder een hoge, lichte hemel waarin een paar zachte wolken drijven. Op de voorgrond dobbert een rood-wit zeilbootje rustig tegen de oever. Het zeil is nog gehesen, alsof de opvarenden maar even aan wal zijn gegaan. Aan de rand van het grasland, tussen wilde bloemen en waterlelies, zit een klein gezelschap. Ze hebben hun bootjes even stilgelegd om te picknicken op een van die idyllische plekjes die alleen per water bereikbaar zijn. In de verte glijden nog meer witte zeilen over het blauwe water, en ergens aan de horizon doemt vaag de torenspits van een dorp op. Deze is waarschijnlijk van Nieuwkoop of een van de omliggende plaatsen. Het licht is zacht en warm, met dat karakteristieke nevelige blauw van een zomerse dag in het Groene Hart. De schilder weet met losse, lichte penseelstreken de sfeer van het moment te vangen: het spel van zon en water, de geur van gras, het kabbelende geluid van een roeiriem in de verte. Het is geen grootse scène, maar juist een eenvoudig en herkenbaar tafereel, waarin de Nederlandse zomerdag op zijn mooist tot leven komt. Wat het schilderij bijzonder maakt, is de combinatie van realisme en sfeer. Niets lijkt overdreven of geënsceneerd; alles ademt vanzelfsprekendheid en rust. Toch voel je de aandacht waarmee elk detail is geschilderd: het weerkaatsende water, de witte zeilen, het flikkeren van licht tussen het riet. Het werk is tegelijk een ode aan de Nederlandse natuur en een herinnering aan zorgeloze zomers die nooit helemaal voorbij lijken te gaan.
Over de kunstenaar
Adrianus Johannes (AJ) Zwart maakte zijn eerste schilderij in 1915. Het jaar daarvoor won hij een doos schilder materialen plus een wekelijks bezoek aan de schilder Otto Kriens om zijn werk te laten beoordelen. Later volgde hij twee jaar lessen aan de Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. De stijl van zijn vroege werk doet denken aan de Haagse School. Deze was rond 1915 al over haar hoogtepunt heen. Later werd zijn stijl losser, meer impressionistisch. Na zijn huwelijk in 1926 was hij voor zijn levensonderhoud geheel op de inkomsten uit zijn werk als schilder aangewezen. Hij was zeer productief. Hij reisde veel door Nederland, eerst alleen, later met zijn gezin in een verbouwde verhuiswagen. In 1936 werd deze vervangen door een speciaal voor Zwart gebouwde woonboot. Ook hiermee ging hij weer reizen: eerst richting Gorinchem, vervolgens via Nijmegen en Arnhem over de IJssel naar Hattem. Ook werd over de Maas koers gezet naar Namen. ’s Winters lag De Trekschuit in Meppel. Door contacten met de Meppeler schilders ging Zwart over tot het gebruik van lichtere kleuren. De donkere landschappen en interieurs maakten plaats voor een lichter palet met losse penseelvoering
