Jan Lucas van der Baan
Westerhaven Groningen
Over het schilderij
Gezicht op de Westerhaven ter hoogte van de oude Steenhouwerskade te Groningen in de winter van 1943. Geschilderd door Jan Lucas van der Baan die sinds 1941 aspirant lid was van de Groninger kunststroming de Ploeg. 1943 was een oorlogsjaar en aangezien van der Baan geen lid van de Duits georiënteerde Kulturkammer was, heeft hij dit werk min of meer clandestien moeten maken. De Westerhaven als zodanig bestaat niet meer. In 1960 besloot de gemeenteraad om de haven te dempen en begon het werk. In 1962 was de haven gedempt, maar pas eind 1963 was de grond hard genoeg om te beginnen met de werkzaamheden. In 1964 werd een nieuw parkeerterrein op de plek van de haven geopend Voorheen werden vooral graan en aardappelen overgeslagen in de haven en suikerbieten tijdens de suikerbietencampagne in het najaar.
Over de kunstenaar
Jan Lucas van der Baan volgde van 1924 tot 1931 onderwijs aan de Gemeentelijke HBS in Groningen, de school waar het Ploeglid Jan Gerrit Jordens tekenles gaf. Jordens was een groot voorstander van de vrije expressie in het tekenonderwijs. Van der Baan beschouwde Jordens als zijn belangrijkste leraar die van grote betekenis was voor zijn latere ontwikkeling als kunstenaar en leraar. In september 1931 begon Van der Baan zijn studie aan de Academie Minerva waar hij lessen volgde van Franciscus Hermanus Bach en Dirk de Vries Lam. Van der Baan werd in 1941 lid van de De Ploeg. Het door hem ingezonden werk werd niet door alle zittende Ploegleden positief beoordeeld. Sommigen vonden het werk niet vernieuwend genoeg en daarom niet passend in de traditie van De Ploeg. Na de Tweede Wereldoorlog speelde Van der Baan een belangrijke bestuurlijke rol in De Ploeg. Hij was enige tijd secretaris en ook voorzitter. Hij was een der initiatiefnemers van het Grafisch Centrum, dat in 1964 werd opgericht. Met zijn wat academisch ogende sfeervol geschilderd werk uit de periode 1935-1955 week Van der Baan duidelijk af van de uitbundige expressionistische stijl, die zo kenmerkend was voor de meeste Ploegschilders in die dagen. In de jaren zestig werd het kleurgebruik expressiever. Belangrijke onderwerpen voor zijn schilderijen en aquarellen waren het landschap, de stad Groningen en het water.
