Jaap Hillenius
Oefening met wit licht
Over het schilderij
Hillenius toont in dit schilderij uit 1978, met de veelzeggende titel “Oefening met wit licht”, hoe ver hij het impressionisme naar een eigentijdse, bijna abstracte beeldtaal weet op te rekken. Op een overwegend wit, licht getextureerd vlak zweven korte, gebogen kleurbanen in rood, groen, blauw en turquoise. Ze lijken als fragmenten van een ritme of een beweging over het doek te dansen, zonder duidelijk herkenbare voorstelling, maar met een sterke innerlijke samenhang. De kunstenaar werkt hier met een subtiel spel van kleur, licht en ruimte. De felle kleurstrepen zijn zorgvuldig omrand door zacht grijze en gelige tonen, waardoor zij als het ware gaan gloeien tegen de witte achtergrond. Het wit is daarbij geen leegte, maar een actief lichtveld waarin nuances van crème, gebroken wit en heel zachte pasteltonen een bijna atmosferische diepte creëren. De penseelvoering blijft zichtbaar en geeft het oppervlak een levendige huid, die verwijst naar de impressionistische traditie. Typisch voor Hillenius is de combinatie van schilderachtige tastbaarheid en abstracter ordening. De losse kleursegmenten doen denken aan fragmenten van landschappen, stadslicht of reflecties in water, maar laten zich nooit vastpinnen op één herkenbaar motief. In plaats daarvan nodigt het werk de toeschouwer uit om zelf verbanden te leggen en in de kleursporen letterlijke én figuurlijke lichtsporen te ontdekken. De compositie, die zich vooral in het midden concentreert en naar de randen uitwaaiert, geeft het schilderij een dynamische, bijna muzikale beweging.
Over de kunstenaar
Jaap Hillenius was een Nederlands kunstschilder, tekenaar & graficus. Hij maakte schilderwerk in een eigentijdse variant van het impressionisme, waarbij een subtiel spel met kleurrijke vlekken in veelal abstracte combinaties zijn ideaalbeeld van de lichtval op een groep mensen op een zonnige dag in de schaduw van een boom aan het water lijken weer te geven. Hij tekende en schilderde in eerste instantie figuratief en noemde zichzelf in zijn beginjaren een ‘gevoelig expressionist’. Hij was later vooral geïnteresseerd in de menselijke waarneming. In reeksen werken onderzocht hij hoe door schilderkunstige accenten de oogbewegingen van de toeschouwer door het schilderij kunnen worden geleid. Naast schilderijen maakte hij tekeningen, aquarellen en grafiek. Ook realiseerde hij werk in de openbare ruimte. Zo maakte hij in 1993 een serie van acht geschilderde panelen aan sporthal Wibaut. In terugblik spreekt men over zijn werk als ‘een consistent oeuvre’. Hillenius was een pointillist en had als groot voorbeeld “Dimanche d’été à la Grande Jatte” van Seurat. Jaap Hillenius werd geboren als zoon van Jan Machiel Hillenius, bankemployee, en Johanna Petronella Dangermond. Hij was een jongere broer van de schrijver Dick Hillenius, wiens boek “De vreemde eilandbewoner (1967)” hij illustreerde, en was getrouwd met schilder en fotograaf Mies de Roos (1934-2008). Vanaf de jaren 60 werkte hij in een atelier in de tuin van Aldo en Hannie van Eyck in Loenen aan de Vecht.