Harmen Meurs
Binnenamstel te Amsterdam
Over het schilderij
Het schilderij De Binnenamstel (1929) van Harmen Meurs toont Amsterdam op een moment van modernisering en beweging. Vanaf een bovenetage aan de 's-Gravelandseveer kijkt de toeschouwer uit over de Binnenamstel, met rechts het huidige Hotel de l’Europe en in de verte de herkenbare Munttoren op het Muntplein. De rivier kronkelt tussen de karakteristieke grachtenpanden, terwijl schepen en vrachtwagens de bedrijvigheid van de stad verbeelden. In dit schilderij weet Meurs het alledaagse stadsleven te vangen met een opmerkelijke helderheid en precisie. De Nieuwe Zakelijkheid, de kunststroming waarin Meurs zich in deze periode bewoog, stond voor objectiviteit, realisme en technische perfectie. Kunstenaars lieten zich inspireren door het moderne stadsbeeld, industriële vooruitgang en de mechanische orde van de samenleving. De voorstelling ademt rust én dynamiek. Op de brug rijdt een felgele vrachtwagen met tonnen, een symbool van vooruitgang en handel. Twee voetgangers lopen kalm langs de leuningen, terwijl op de Amstel diverse vrachtschepen liggen aangemeerd. De stad is in beweging, maar nergens chaotisch. Alles lijkt op zijn plaats. De schilderstijl van Meurs is koel en precies, met scherpe contouren, geometrische vormen en een subtiel spel van licht en schaduw. Hij vermijdt romantiek en sentiment, en kiest voor een rationele blik op de werkelijkheid. Het zachte, zilvergrijze licht en de gedempte kleuren versterken de sfeer van een stad die leeft tussen traditie en moderniteit. Met De Binnenamstel schetst Harmen Meurs een tijdsbeeld van Amsterdam in het interbellum: een stad die haar historische charme behoudt, maar tegelijkertijd haar blik op de toekomst richt. Het werk is een prachtig voorbeeld van de Nieuwe Zakelijkheid in Nederland, waarin kunstenaars de schoonheid ontdekten van de gewone werkelijkheid. De laatste foto mochten wij maken vanuit het hotel dat er nu gelegen is.
Over de kunstenaar
Harmen Meurs werd in 1891 in Wageningen geboren en leerde al jong tekenen en schilderen. Na zijn studie in Amsterdam ontwikkelde hij zich van kleurrijk postimpressionist tot een vooraanstaand schilder van de Nieuwe Zakelijkheid. Hij reisde veel door Europa en werd in de jaren twintig en dertig een belangrijke figuur in de kunstwereld, onder meer als voorzitter van kunstenaarsvereniging "De Onafhankelijken" en organisator van spraakmakende tentoonstellingen in het Stedelijk Museum. Meurs was ook politiek betrokken. Hij stond links, was fel tegen het nazisme en maakte krachtige protestschilderijen. Tijdens de Duitse bezetting weigerde hij mee te werken met de bezetter en leefde hij teruggetrokken op de Veluwe met zijn Joodse vrouw. Na de oorlog bleef hij schilderen, maar zijn stijl raakte uit de mode. In 1964 kwam hij in Speuld om het leven na een val van de trap. Hoewel hij later wat in de vergetelheid raakte, geldt Meurs als een bevlogen kunstenaar die zijn kunst met hart en ziel inzette om de wereld te verbeelden én te bekritiseren.
