Jannes de Vries
Akkerlandschap op het hoge land in Groningen
Over het schilderij
Dit is een expressieve gouache uit 1970 van Ploegschilder Jannes de Vries, die het weidse Groninger Hogeland ten noorden van de stad Groningen verbeeldt. Op de voorgrond kronkelt een licht okergele landweg door het golvende akkerland, geflankeerd door wuivend groen gras en stoppelvelden in geel‑bruine tinten. De horizon ligt laag, waardoor de uitgestrektheid van het open kleilandschap sterk wordt benadrukt. Dit is kenmerkend voor het Hogeland met zijn weidse akkers en verre vergezichten. De Vries gebruikt energieke, snelle penseelstreken in groen, geel en blauw om de beweging van het hoge gras en de dynamiek van het Groninger landbouwland te vangen. Daarboven hangt een typisch noordelijke lucht: grijze en blauwviolette wolkenbanden suggereren een wisselvallige, winderige dag aan de rand van de Waddenzeekust. De diagonale weg leidt het oog diep het beeld in, richting een donkere boomgroep aan de horizon, een motief dat vaak in zijn Groninger landschappen terugkeert. De losse, bijna schetsmatige opbouw en het felle kleurgebruik sluiten aan bij de expressieve traditie van De Ploeg, waarin De Vries het karakter van het Groninger platteland op directe en persoonlijke wijze vastlegt.
Over de kunstenaar
In 1920 schreef Jannes de Vries zich in voor de Normaalschool voor Tekenleraren in Amsterdam. Hij slaagde voor het diploma hand- en lijntekenen en vertrok naar Parijs, het ‘mekka van de kunst’. Daarna reisde Jannes door naar Rome, Florence en Noord-Afrika. In 1924 vestigde Jannes de Vries zich in Groningen en werd lid van Groninger kunstkring De Ploeg. Hij exposeerde met collega schilders en was enige tijd voorzitter van het kunstgenootschap. Regelmatig ontmoetten ze elkaar bij Blauwborgje, een boerderij gelegen bij het Reitdiep, om er te schilderen. Om inkomsten te generen werd Jannes de Vries parttime tekenleraar op het Stedelijk gymnasium en was daarnaast ook werkzaam als illustrator en reclametekenaar. Mogelijk waren deze drukke werkzaamheden reden om zijn lidmaatschap van De Ploeg in 1927 op te zeggen. Vanwege overspannenheid was Jannes de Vries jaren later genoodzaakt enige tijd te stoppen met schilderen. Tijdens de verplichte rustperiode maakte hij reizen naar Zwitserland, Frankrijk en andere landen. Pas na de Tweede Wereldoorlog sloot hij zich weer bij De Ploeg aan. Jannes werkte aanvankelijk in een aan Cezanne ontleende vormentaal, die enigszins kubistisch aandoet. Omstreeks 1930 kwam zijn realistische schilderstijl wat dichter bij zijn collega’s van de Groninger Ploeg te liggen, die inmiddels schilderden met een gematigder palet, die het beste kan worden omschreven als ‘verhevigd impressionisme’. Vanaf 1939 hanteerde Jannes Vries een expressievere penseeltoets en koos hij voor een feller kleurgebruik, al maakte hij er ook impressionistisch werk tussendoor. Een opmerkelijk contrast met de andere Ploegleden, die juist behoudender gingen schilderen. In 1966 stopte Jannes de Vries als leraar en had meer tijd om te reizen en te schilderen. Vanaf die tijd koos De Vries zijn kleuren bijna alleen om hun emotionele lading. Hij zette zijn lijnen sterker aan en schilderde met hardere, bijna fluorescerende kleuren. Daarbij gebruikte hij vaak het paletmes. Zijn onderwerpskeuzes sluiten aan bij schilders als Johan Dijkstra en Jan Altink: een kronkelende weg met felrode boerderijen, een opdoemende kerk geschilderd vanaf een lager standpunt of een vergezicht bij het Reitdiep. Zijn werken bevinden zich in diverse particuliere collecties en zijn te zien in het Groninger museum.
