Else van der Feer-Lohmann
Landelijke weg
Over het schilderij
In 1919 schilderde de Duitse expressioniste Else Feer-Lohmann een indrukwekkend werk waarin een landweg centraal staat. De weg slingert van links naar rechts door het schilderij en wordt geflankeerd door grillige bomen, waarvan de stammen en takken als dansende, zwarte lijnen tegen de lucht afsteken. Langs de weg ontvouwen zich felgekleurde vlakken in okergeel, karmijnrood, smaragdgroen en ultramarijnblauw, die samen een uitbundig, haast droomachtig landschap vormen. In de achtergrond rijzen glooiende heuvels op, opgebouwd uit abstracte vormen en contrasterende kleurvlakken die een ritmisch spel creëren. De lucht daarboven is een compositie van zachte vlakken lichtblauw, wit en gebroken wit. Hoewel Else het schildervak leerde bij Johann Walter-Kurau (1869-1932) uit Riga, ontwikkelde ze daarna een eigen expressieve stijl, die meer op Paula Modersohn-Becker of de schilders van de kunstenaarsgroep Die Brücke was georiënteerd. Ze genoot van haar leven als kunstschilder in Berlijn: "Het was een geweldige tijd. Ik heb de mooiste tentoonstellingen gezien, en ben in aanraking gekomen met de belangrijkste kunstenaars van die tijd, zittend in Berlijnse cafés. " De specialiteit van het schilderen van Walter Kuraus was het landschap en portretschilderen. Else bracht de Farbenphilosophie van haar leermeester in praktijk. Volgens de kleurenopvatting van Kurau moesten landschappen, stillevens en portretten worden geschilderd door het harmonieus naast elkaar plaatsen van forse kleurvlakken. Vanaf 1917 ontwikkelde zij een eigen expressieve stijl met kubistische houtskooltekeningen en expressionistische portretten, naakten en landschappen met bomen. Veel kleine werken werden gemaakt bij uitstapjes naar het platteland. Bijgaand werk is daar een mooi voorbeeld van. De expressieve lijnen, de intense kleuren en de abstractie van de vormen doen sterk denken aan het werk dat Wassily Kandinsky enkele jaren eerder in Murnau maakte. Net als bij Kandinsky draait het niet om een realistische weergave van de natuur, maar om het oproepen van emotie en innerlijke beleving. Het schilderij is een sprankelend voorbeeld van het Duitse expressionisme: een viering van kleur, beweging en de vrijheid van de verbeelding. Bruning Heintz is zeer trots op het feit dat ze werk van deze relatief onbekende maar grote expressionist in haar collectie heeft.
Over de kunstenaar
Elisabeth Emilie "Else" Lohmann was een Duits-Nederlandse kunstschilderes, bekend om haar expressief-realistische stijl. Ze werd geboren in Bielefeld, Duitsland, als dochter van industrieel Carl Lohmann en Fanny Bensen. Op jonge leeftijd toonde ze al interesse in tekenen en schilderen. Vanwege de beperkte toegang voor vrouwen tot kunstacademies in die tijd, volgde Else privélessen bij de Baltische landschapsschilder Johann Walter-Kurau in Dresden en later in Berlijn. Haar vroege werk werd beïnvloed door het expressionisme en kunstenaars als Paula Modersohn-Becker en de groep Die Brücke. Ze schilderde voornamelijk landschappen en portretten, vaak in kleine formaten. In 1921 ontmoette Else tijdens een reis naar Italië de Nederlandse kunstverzamelaar Cees van der Feer Ladèr, met wie ze in 1922 trouwde. Ze vestigden zich op een landgoed bij Hulshorst in Nederland. Na de geboorte van hun twee kinderen in 1923 en 1926 legde Else haar artistieke activiteiten grotendeels stil om zich te richten op haar gezin en huishouden. Na het overlijden van haar man in 1951 hervatte ze haar schilderwerk, waarbij ze zich vooral richtte op landschappen in en rond Baarn, waar ze tot haar dood in 1984 woonde. Haar werk is onder andere opgenomen in de collectie van het Stadsmuseum Harderwijk. In de jaren na haar dood is er hernieuwde belangstelling voor haar oeuvre, met tentoonstellingen en veilingen die haar werk onder de aandacht brengen.