Jan Voerman sr
Gezicht op Hattem – een Meesterlijk Landschap
Over het schilderij
Dit indrukwekkende schilderij, vaak aangeduid als het “Borculo-werk” van Jan Voerman sr., toont een sfeervol gezicht op Hattem en is een prachtig voorbeeld van de landschapskunst waar Voerman om bekendstaat. Het werk vangt de serene maar krachtige sfeer van het rivierlandschap langs de IJssel en laat zien waarom hij wordt beschouwd als een van de belangrijkste Nederlandse landschapsschilders van zijn tijd. Jan Voerman sr. was sterk geraakt door het natuurfenomeen dat Borculo in 1926 trof: een verwoestende windhoos die diepe indruk op hem liet. Deze gebeurtenis versterkte zijn fascinatie voor de intense kracht en onvoorspelbaarheid van de natuur. In zijn latere werken is een verhoogde gevoeligheid voor dramatische luchten, lichtcontrasten en atmosferische spanning zichtbaar. De dreigende wolkpartijen in dit schilderij kunnen worden gezien als een weerslag van die indrukken. Het meest opvallende element in dit werk is de monumentale Hollandse wolkenlucht. Donkere wolken mengen zich met warme tinten geel, oranje en oker, wat zorgt voor een dramatische, bijna mystieke lichtval. Deze lucht is niet alleen een decor, maar het emotionele middelpunt van het schilderij. Onder deze indrukwekkende lucht ligt de stille IJssel, die de kleuren van de hemel zacht weerspiegelt. De waterpartij brengt rust en balans in de compositie en benadrukt Voermans talent om licht, atmosfeer en reflectie samen te brengen tot een harmonieus geheel. Aan de horizon verschijnt een huis of toren bij Hattem. Het vormt een subtiele blikvanger en geeft diepte aan het landschap. Voerman sr. wist als geen ander om dorpen langs de IJssel op een poëtische en ingetogen manier te verbeelden. De donkere, schilderachtige voorgrond en de los impressionistische begroeiing contrasteren prachtig met de lichte hemel. Dit samenspel van kleuren en vormen maakt het schilderij tot een ode aan het Gelderse rivierlandschap.
Over de kunstenaar
Jan Voerman werd als boerenzoon in Kampen geboren, als tiende kind in een groot boerengezin. Zijn aanleg tot tekenen en schilderen openbaarde zich al toen hij nog heel jong was en al op zijn twaalfde kreeg hij teken- en schilderles. Na een opleiding aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, waarvoor hij 1883 examen deed, woonde hij een tijdje in het voormalige atelier van Josef Israëls. Jan Voerman studeerde in de periode 1880-1881 ook aan de Antwerpse Academie. In deze Amsterdamse periode schilderde hij onder meer Jordaanse typen, joodse huistaferelen en stadsgezichten. Jan Voerman gaat vanaf het begin van de twintigste eeuw IJssellandschappen schilderen. Het leverde hem de titel ‘IJsselschilder’ op, een benaming die vandaag de dag nog steeds wordt gebruikt. Voerman schakelt vanaf dit moment ook over op olieverf. Zijn glorieuze periode van de IJssellandschappen is nu echt begonnen. Jan Voerman en zijn vriend Jan Verkade gingen in deze tijd regelmatig naar Kampen en Hattem om te schilderen. Hier ontstonden zijn eerste werken waarop landschappen met vee in beeld werden gebracht. Zijn schilderij ‘Vee in de weide’ werd bekroond met de Willink van Collen prijs. Jan Voerman trouwde in 1889 met Anna Verkade en het echtpaar besloot in Hattem te gaan wonen. De landelijke omgeving inspireerde Jan Voerman en geleidelijk nam hij afstand van zijn eerdere impressionistische werk en gaat hij schilderen met helderdere kleuren en in eenvoudiger vormen. Voerman bleef tot aan zijn dood in Hattem wonen. Wel werden rond 1935 zijn ogen te zwak om nog te kunnen schilderen. Zijn vrouw Anna, die heel zijn leven een grote steun voor hem was, overleed in 1939. Voerman zelf overleed twee jaar later, in 1941. Hij heeft een omvangrijk en groot oeuvre nagelaten.
