Gerard Hordijk: Kosmopolitisch kunstenaar met een vergeten glimlach

Onze galerie heeft recent het voorrecht gehad een reeks bijzondere schilderijen van Gerard Hordijk (1899–1958) over te nemen uit de beroemde Meentwijck-collectie. De werken, daterend uit de periode 1930 tot 1955, laten prachtig zien hoe veelzijdig en internationaal deze Nederlandse kunstenaar was. Hij was een man die zich moeiteloos bewoog tussen Parijs, Den Haag en New York, tussen kunstenaars, schrijvers en wereldsterren. En toch is zijn naam vandaag de dag voor velen slechts een voetnoot in de kunstgeschiedenis. Tijd om dat recht te zetten.

Gerard Hordijk werd geboren in Den Haag en studeerde aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten. Al vroeg trok hij naar Parijs, dat in de jaren ’20 het kloppende hart van de moderne kunst was. Daar kwam hij in contact met grootheden als Pablo Picasso, Kees van Dongen en Piet Mondriaan.De twee laatste ontwikkelden een hechte vriendschap: Hordijk en Mondriaan deelden hun liefde voor muziek, dans en het moderne stadsleven.

Toen in 1940 de oorlog uitbrak en de Duitse inval dreigde, vluchtten Hordijk en zijn vriend Piet Mondriaan vanuit Parijs naar New York. Deze reis markeerde het begin van een nieuw hoofdstuk in hun kunstenaarsleven.

In New York sloot Hordijk zich aan bij de Nederlandse kunstgemeenschap in ballingschap. Daar werkte hij aan schilderijen, toneelontwerpen en illustraties, en bleef hij experimenteren met kleur en compositie. Zijn stijl bleef herkenbaar: levendig, menselijk en vol poëzie.

Of hij nu het bruisende Parijs schilderde, de skyline van Manhattan of — zoals in het prachtige “Tower Bridge, Londen” (1954) — het leven langs de Theems, zijn werk ademt altijd diezelfde warme nieuwsgierigheid en subtiele humor.

Hoewel Hordijk veel succes kende, werd zijn persoonlijke leven getekend door een diep verdriet. Zijn geliefde dochtertje overleed op jonge leeftijd bij een zeilongeluk op de Hudson rivier in New York. Dit verlies tekende hem blijvend. In verschillende van zijn latere werken is een zachte melancholie voelbaar, een verlangen naar licht en troost. Toch bleef hij schilderen met optimisme en levenskracht, alsof hij het leven zelf wilde blijven vieren, ondanks de pijn die het met zich meebracht.

Hordijk verkeerde tussen kunstenaars en schrijvers als Jean Cocteau en André Gide, ontwierp decors en illustreerde boeken, maar bleef opmerkelijk bescheiden. Na de oorlog keerde hij terug naar Nederland, waar hij bleef schilderen, exposeren en lesgeven.

Misschien is dat de reden dat zijn naam enigszins naar de achtergrond is verdwenen. Maar zijn werk, vol kleur, ritme en menselijkheid, spreekt nog altijd met dezelfde kracht.

Gelukkig is er de laatste jaren hernieuwde aandacht voor zijn oeuvre. Kunsthistoricus Marcel Gieling schreef enkele jaren geleden een prachtig boek over Gerard Hordijk, nadat hij in de Verenigde Staten een deel van diens verloren gewaande collectie ontdekte. Dankzij dat onderzoek is het beeld van Hordijk als internationaal kunstenaar opnieuw tot leven gekomen.

De schilderijen die onze galerie nu mag tonen, zijn allen afkomstig uit de Meentwijck-collectie Ze vormen een bijzonder overzicht van Hordijks ontwikkeling tussen 1930 en 1955. Ze tonen hem als schilder van de stad, van het leven en van de menselijke maat.

Met deze collectie willen we bijdragen aan de herwaardering van Gerard Hordijk, een kunstenaar die de wereld bereisde, de groten ontmoette, maar zijn eigen stem nooit verloor.

Gerard Hordijk verdient het om opnieuw ontdekt te worden. Tussen de echo’s van Parijs, New York en Londen klinkt in zijn werk nog altijd het warme, open geluid van een man die de wereld met verwondering bleef bekijken en die, ondanks zijn persoonlijke verdriet, bleef geloven in de schoonheid van het leven.