Herontdekt en geherwaardeerd: Nederlandse Vrouwen in de Kunst

Jarenlang stonden ze in de schaduw van hun mannelijke collega’s, hun werk onderbelicht, hun namen nauwelijks genoemd in de grote kunstboeken: vrouwen als Jo Koster, Louise Loeber, Lucy van Dam van Isselt, Greet Feuerstein, Jacoba van Heemskerck en Elly Tamminga. Terwijl de avant-garde zich ontwikkelde, tentoonstellingen werden georganiseerd en kunstkritiek zich vormde, werkten zij met evenveel toewijding, originaliteit en vakmanschap aan hun oeuvre. Maar erkenning bleef vaak uit.

Toch is er de laatste jaren een kentering zichtbaar. Musea, kunsthistorici en verzamelaars beginnen deze vrouwen eindelijk te herontdekken. Hun werk wordt opnieuw tentoongesteld, onderzocht en gewaardeerd – en terecht. Want deze kunstenaars deden beslist niet onder voor hun mannelijke tijdgenoten. Integendeel: ze ontwikkelden een eigen stem, binnen en buiten de gevestigde stromingen, vaak met lef, kleur en een scherp oog voor compositie en vernieuwing.

Jo Koster bijvoorbeeld, was niet alleen een begaafd portretschilder, maar ook een vrijzinnige reiziger en vernieuwster, die haar eigen weg zocht tussen impressionisme en expressionisme. Louise Loeber stond aan de wieg van het Nederlandse constructivisme en zocht in haar werk naar een heldere beeldtaal, met invloeden van De Stijl, maar altijd met een heel eigen, menselijke toets. Lucy van Dam van Isselt, bekend om haar verfijnde stillevens en landschappen, wist een intieme rust te vangen die nog altijd tot de verbeelding spreekt.

Greet Feuerstein werkte modernistisch, met een sterk gevoel voor vorm en structuur. Haar werk laat zien hoe vrouwen deel uitmaakten van de vernieuwingsbewegingen in de vroege twintigste eeuw – niet als volgers, maar als volwaardige deelnemers. Jacoba van Heemskerck, met haar spirituele, abstracte schilderijen, was haar tijd ver vooruit en kreeg zelfs internationale waardering in Berlijn en Dornach. En Elly Tamminga, actief in de tweede helft van de twintigste eeuw, liet zien hoe vrouwelijke kunstenaars ook ná de oorlog hun plek in de kunstwereld bleven bevechten – vaak tegen de stroom in.

Deze herwaardering is niet slechts een correctie op het verleden; het is een verrijking van ons culturele erfgoed. Het werk van deze vrouwen biedt nieuwe perspectieven op bekende kunststromingen, vult lacunes in ons collectieve geheugen en laat zien hoe veelzijdig en krachtig de Nederlandse kunsttraditie werkelijk is – ook, of juist, dankzij deze vrouwen.

Hun verhalen en hun kunst verdienen het om gezien, gedeeld en gevierd te worden. Niet als voetnoten bij hun mannelijke collega’s, maar als hoofdrolspelers in hun eigen recht.

Om deze reden is Bruning Heintz er trots op werk van diverse vrouwelijke kunstenaars in haar collectie te hebben.

Recente exposities in musea laat ook zien dat er sprake is van een herwaardering, zoals: