Jan Heyse
Slapende jongedame
Over het schilderij
In deze imposante tekening van Jan Heyse ligt een jonge vrouw in diepe slaap. Waarschijnlijk betreft het een van Heyse's muzes: Lena de Roo uit Vrouwenpolder die Heyse en zijn vrouw Mies Visser hielp in het huishouden. Het is een typisch portret van Heyse: verstild en sereen. Haar hoofd, rechts in het beeldvlak gepositioneerd en subtiel naar de toeschouwer gericht, straalt een bijna mystieke rust en gelukzaligheid uit. De gelaatstrekken zijn zacht en ontspannen — gesloten ogen, licht geloken lippen — alsof ze zich in een staat van volkomen overgave bevindt, ver weg van de wereld om haar heen. Haar handen rusten gekruist op haar borst, een gebaar dat doet denken aan kwetsbaarheid, maar ook aan een innerlijke harmonie. Onder haar handen trekt een deken een vloeiende lijn over haar lichaam: geen scherpe contouren, maar een subtiele suggestie van vorm onder stof. Haar halflange haar spreidt zich losjes uit over het kussen, het licht spelend over de lokken in zachte schaduwen, die Heyse met uiterste finesse weergeeft. De kracht van dit werk ligt in de eenvoud en de diepgang ervan. Er is geen dramatisch decor, geen context — slechts de slapende figuur en de stilte die haar omringt. En juist in die eenvoud roept het werk vragen op: **Wat droomt zij? Wat gaat er in haar om?** Is dit rust, ontsnapping, een moment van genezing? Of misschien een tedere herinnering in beeld gevangen? Heyse tekent niet enkel een lichaam, maar een innerlijke toestand. Zijn lijnvoering is gedempt maar trefzeker; de schaduwen zijn zachtaardig, zonder zwaarheid. Het beeld wekt een gevoel van intimiteit, maar ook van afstand — als een herinnering aan iemand die je ooit liefhad en nog één keer ziet slapen.
Over de kunstenaar
Jan Heyse werd geboren in Zierikzee. Zijn vader was lid van Gedeputeerde Staten van Zeeland. In 1892 verhuisde het gezin naar een groot huis aan de Lange Delft in Middelburg. Hij begon al vroeg met tekenen en zou in 1899 naar de Rijksacademie in Amsterdam gaan studeren. Daar was Jan Sluijters onder meer klasgenoot van hem. In 1904 trok hij opnieuw bij zijn ouders in, die nu in het huis 'het Witte Hardt' aan de Rouaansekaai woonden. Werk Expositie Het verborgen naakt van Walcheren in Marie Tak van Poortvliet Museum te Domburg, 2006. De geboorte van Venus op Walcheren, houtsnede van Jan Heyse, affiche, ZB, Beeldbank Zeeland, recordnr. 36663 Vermoedelijk vond Heyse tijdens de tentoonstelling van Vlaamse Primitieven en Oude Kunst in Brugge in 1902 zijn eigen richting in de kunst. Geïnspireerd door Hans Memling (1440-1494) ging hij madonna's schilderen, maar wel in de Zeeuwse klederdrachten. Deze madonna's drukken eerder moederliefde dan een religieuze interpretatie uit. Toen zijn vader in 1913 overleed bezorgde dit hem een erfenis waarvan hij zonder verdere inkomsten sober kon leven, waardoor hij zich zorgeloos aan de schilderkunst kon wijden. In datzelfde jaar trouwde hij met de Middelburgse Miesje Visser. Het echtpaar vestigde zich in Veere in het huis de Kolve op de Markt.
