Armando
Landschaft
Over het schilderij
In "Landschaft" uit 2001 ontvouwt Armando een landschap dat meer verbergt dan het onthult. Geen helder vergezicht of herkenbare horizon, maar een duistere, zwijgende wereld, opgebouwd uit dikke lagen verf. Zwart, grijs, bruin – ruwe, pasteuze toetsen olieverf bedekken het doek als littekens. De structuur is voelbaar, bijna tastbaar, alsof de verf het verleden zelf draagt. Dit is geen gewoon landschap. Het is wat Armando zelf een “schuldig landschap” noemde – een plek die zwijgt over wat daar is gebeurd, maar daardoor juist medeplichtig wordt. Een landschap dat niets zegt, niets onthult, maar alles heeft gezien. De term verwijst rechtstreeks naar zijn ervaringen als kind in de Tweede Wereldoorlog, toen hij opgroeide in de omgeving van Kamp Amersfoort. De bomen stonden er nog. De weilanden leken onschuldig. Maar voor wie weet wat er is gebeurd, blijft de stilte ondraaglijk luid. *Landschaft* belichaamt dit idee. Het landschap is hier geen toevlucht, maar een geheugenplek – zwijgend, donker, beladen. Er is geen mens te zien, geen dier, geen geluid. Alleen de materie spreekt: dikke verf, grof aangebracht, als een fysieke handeling van herinnering en verzet. De ruige huid van het doek laat de kijker struikelen, dwingt tot stilstaan. Toch is dit werk geen directe aanklacht. Het is eerder een bezwering. Een poging om het trauma niet te verwoorden, maar te laten zĂjn. Want waar woorden tekortschieten, blijft de verf over – rauw, lichamelijk, weerbarstig. Het landschap liegt niet, maar het spreekt ook niet. En juist daarin, in die weigering om te verklaren, ligt zijn schuld Ă©n zijn waarheid. "Landschaft" is een universeel werk: het spreekt over oorlog zonder oorlog af te beelden, over herinnering zonder anekdote. Het is geen plaats, maar een toestand. Een schuldig landschap, waarin de stilte zwaarder weegt dan elke getuigenis.
Over de kunstenaar
Armando was een veelzijdig en invloedrijk Nederlands kunstenaar: beeldend kunstenaar, dichter, schrijver, toneelspeler, violist, en televisiepersoonlijkheid. Zijn werk is sterk beïnvloed door zijn jeugd tijdens de Tweede Wereldoorlog, vooral door de nabijheid van concentratiekamp Amersfoort, waar hij opgroeide. Thema’s als schuld, onschuld, geweld, macht en herinnering spelen een centrale rol in zijn oeuvre. Beeldende kunst Vanaf de jaren 50 begon Armando als schilder en tekenaar, aanvankelijk beïnvloed door het informalisme en later het expressionisme. Zijn werk kenmerkt zich door zware texturen, donkere kleuren en abstracte vormen. Hij werkte veel met zwarte verf, modder, zand en andere ruwe materialen, waarmee hij het geweld en de sporen van geschiedenis letterlijk in het doek wilde vangen. Hij was medeoprichter van de Nederlandse Informele Groep (1958), en verbonden aan de internationale Zero-beweging, die zich verzette tegen het individualisme in de kunst en koos voor een nieuwe, objectieve beeldtaal. Literatuur Armando schreef talloze gedichten, essays en romans, waaronder: Stroom (1973), Gedichten 1971–1983, De straat en het struikgewas, Machthebber (1992). Zijn schrijfstijl is sober, indringend en vaak filosofisch. Zijn literaire werk is net als zijn beeldende kunst doordrenkt van thema’s als herinnering, verantwoordelijkheid en de tragiek van de mens. Televisie en publieke bekendheid In de jaren 80 en 90 werd Armando ook bij een breder publiek bekend door zijn optreden in televisieprogramma’s als Herenleed, een absurdistisch toneelprogramma dat hij samen met Cherry Duyns en Johnny van Doorn maakte. Museum en verlies In 1998 opende het Armando Museum in de Elleboogkerk in Amersfoort, gewijd aan zijn kunst. In 2007 werd dit museum echter verwoest door een brand, waarbij veel originele werken verloren gingen. Later werd zijn werk opnieuw ondergebracht in Museum Oud Amelisweerd (bij Utrecht), dat tot 2018 dienstdeed als Armando Museum. Overlijden en nalatenschap Armando overleed op 88-jarige leeftijd in zijn woonplaats Potsdam, Duitsland. Hij laat een omvangrijk en indringend oeuvre na, dat blijvend invloedrijk is in de Nederlandse kunst- en cultuurgeschiedenis.